Προγράμματα επιστήμης των πολιτών για την καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Ομιλητής

Θάνος Νταϊλιάνης

Στοιχεία ομιλητή

Εντεταλμένος Ερευνητής,
Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
http://www.imbbc.hcmr.gr
thanosd@hcmr.gr

Ομάδα εργασίας

Θάνος Νταϊλιάνης1, Βασίλης Γεροβασιλείου1, Μαρία Σαλωμίδη2, Γιάννης
Ίσσαρης2, Γιώργος Χατζηγεωργίου1, Sarah Faulwetter1 , Μαρία Σίνη3,
Χάρης Δημητριάδης4, Δρόσος Κουτσούμπας3,4, Κώστας Ντούνας1,
Γιολάντα Κουλούρη1, Εμμανουέλα Παντερή1, Ειρήνη Φιλιοπούλου1,
Νικήτας Μιχαλάκης1, Χρήστος Αρβανιτίδης1.

1 Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών,
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
2 Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
3 Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
4 Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκου Ζακύνθου

Περίληψη

Η δομημένη συνεισφορά πολιτών στην καταγραφή παρατηρήσεων από το θαλάσσιο περιβάλλον είναι μια ανερχόμενη προσέγγιση που επιτρέπει την παραγωγή δεδομένων σε κλίμακα που θα ήταν αδύνατη με βάση τον υπάρχοντα πληθυσμό επαγγελματιών εξειδικευμένων επιστημόνων. Επιπλέον, αποτελεί έναν αμφίπλευρο δίαυλο επικοινωνίας του χώρου της έρευνας με το κοινωνικό σύνολο. Στο πνεύμα αυτό, το Εργαστήριο Βιοποικιλότητας του ΙΘΑΒΒΥΚ/ΕΛΚΕΘΕ ανέπτυξε την τελευταία δεκαετία προγράμματα καταγραφής της θαλάσσιας βιοποικιλότητας απευθυνόμενα σε ερασιτέχνες αυτοδύτες. Το πρόγραμμα COMBER (Citizens’ Network for the Observation of Marine Biodiversity) υλοποιήθηκε ως πιλοτική προσπάθεια στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου Vi-BRANT με στόχο την καταγραφή της ποικιλότητας και αφθονίας παράκτιων ιχθυοπληθυσμών. Υλοποιήθηκε κατά κύριο λόγο στην Κρήτη, σε συνεργασία με παρόχους υπηρεσιών κατάδυσης αναψυχής. Σε δύο χρόνια υλοποίησης απέδωσε σημαντικά -σε επίπεδο ποσότητας και αξιοπιστίας- δεδομένα από πάνω από 400 καταδύσεις καταγραφής. Με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε από το πρόγραμμα COMBER, το 2014 αναπτύχθηκε το πρόγραμμα CIGESMED for divers (http://cs.cigesmed.eu) με αντικείμενο την καταγραφή των κοραλλιογενών συνευρέσεων, ενός ενδημικού Μεσογειακού θαλάσσιου οικοτόπου αυξημένης σημασίας που φιλοξενεί ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας. Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε στη δράση αυτή είχε ως στόχο τη δημιουργία μιας κοινότητας έμπειρων ερασιτεχνών αυτοδυτών σε Μεσογειακό επίπεδο για την χωρική καταγραφή της παρουσίας κοραλλιογενών βιοκοινοτήτων και τον χαρακτηρισμό τους όσον αφορά τη φιλοξενούμενη βιοποικιλότητα και την παρουσία απειλών και πιέσεων. Στα 5 χρόνια υλοποίησής του, το CIGESMED for divers έχει προσελκύσει πάνω από 140 μέλη και 300 καταδύσεις καταγραφής, ενώ έχει επιτύχει τη δημιουργία μιας ανατροφοδοτούμενης κοινότητας ενεργών πολιτών-επιστημόνων, με διαρκή παραγωγή χρήσιμων ερευνητικών δεδομένων. Η ανάπτυξη επιτυχημένων δράσεων επιστήμης των πολιτών για την καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική στην παρούσα χρονική στιγμή που τα παράκτια οικοσυστήματα βρίσκονται σε καθεστώς γρήγορης μεταβολής και υποβάθμισης υπό την επίδραση παγκόσμιων φαινομένων όπως η κλιματική αλλαγή.